CASSE-TETE CHINOIS Ur film sevenet gant : Cédric Klapisch (2013) Gant : Audrey Tautou, Romain Duris, Cécile de France, Kelly Reilly. Vad a ra ar film-mañ d'an den. Ya, vad a ra pa vez yein an amzer en-dro dimp, vad a ra ive pa vez chalet hon speredoù gant leun a draoù dister, heb penn na lost, pa ne welomp ket diskloum ebed d'hon standur pemdezieg. Setu un den yaouank a-vremañ, tro da zaou-ugent vloaz, bet é vevañ gant meur a vaouez dija, ha bugale gantañ ive, bugale hag a sell spiz douzh mod da vevañ o zad. Troiñ a ra an traoù etre Pariz ha New-York. Gouied a raomp n'hell ket mui heni bremañ en em goutantiñ ag e benndi e-kostez Langidig, e-kostez Plôe pe e Lostebrout. N'eo ket graet an avionoù, ar c'hirri-nij, evid ar re arall hebkén. Setu neuze stok etre ar yezhoù, etre ar poblañsoù, etre ar modoù d'ober. Ha plijuz eo gweled ar friko-se é poazhañ joaiuz dirag hon daoulagad. A dam ya, ned a ket ataw an traoù ken aez evel ma karehe an dud e yahent. Ha ne vez ket ataw simpl an darempredoù etre an dud, etre an tad hag e vugale da skwer : daw eo derc'hel kont ag ar re-mañ memestra, daw eo o gwiskañ, alejañ boued dezhe, o c'has d'ar skol, selled a-dost douzh o labour-skol. Ha na gant ar vamm, ar vamm gentañ, da lâred eo mamm ar vugale-se, laosket a-dreñv, hag a garehe doned en-dro! Hag ouzhpenn ar vamm-se an eil mamm, mamm ar c'hrouadur arall, fachet war-lerc'h ar Frañsez pe dipitet gantañ kentoc'h ha waet kuit da New-York da vevañ gant ur marc'h-mul Amerikan. Ha petra ober pa za ur gamaradez arall, hag a vew-hi gant ur plac'h bremañ, goulenn gantañ he sikour da roiñ ur bebig d'ar c'houblad hañvalseks ? Torr-penn, torr-penn braz, casse-tête chinois, rag Chiniz zo ba'r jeu ive. Muioc'h-mui a Chiniz a vo gwelet ba'r filmoù bremañ kredabl, rag komzet e vez ag ar Chin muioc'h-mui hiziw. War goshaad ema waet Toñtoñ Sam ive, en tu arall ag ar Meurvor Adlantel. Mez m'her lâr deoc'h, mar faota deoc'h kaoud un tañva ag ar yezh chineg, kit da weled ar film-mañ : bamet net e voc'h é kleved Audrey Tautou é komz yezh Konfusius krenn-ha-krak heb strebaotiñ tamm ebed war ar gerioù. Setu aze ur bomm-film hag a chomo pell e memoer an dud, rag bamuz eo. Fent helaezh zo er film, stadiadoù bourruz ha farsuz, ha tener ive, da beb an amzer. Lakaet en deus Cédric Klapish peadra da lakaad ar maionez da sevel, ha daet eo da benn a-feson. Lennet em eus e oa tud hag a rebeche da gKlapisch boud waet war un dachenn re aez, da lâred eo heuliañ an hent en doa roet brud dezhañ gant L'Auberge espagnole ha Les Poupées russes. Kalz ne vern : setu ataw Casse-tête chinois. Dam n'eo ket me a yay da rebech dezhañ boud savet teirved lodenn ar memez istoer, pa gavan plijadur en drived tamm. Evel-se e ra hon sevener tro ar bed, gant tud yaouank, ataw ar memez re pe dost. Taolenniñ a ra ar bed evel ma en em ziskouez boud evid an dud a-vremañ, ar re tregont pe daou-ugent vloaz, oll o nerzh gante c'hoazh, yaouank a-walc'h evid kaoud c'hoant da grogiñ er vuhez dre hec'h oll bennoù. Heb torriñ o fennoù gant patromoù an amzer gozh. N'eo ket an tudennoù-mañ evid trueziñ d'an amzer, evid kaoud keuz ag un dra bennag. En o douar-gwinizh emaint, en o dour-mor, ha n'eo ket dour-mor saotret. Kudenn ebed, nemed ar joa da voud bew ha da santoud ar vuhez en-dro dezhe, enne zokén. Ur film yaouank, ur film yac'h, kwa ! Komprenomp mat : Ar Leti Spagn, ar Poupinelloù rus, an Torr-penn Chin : petra 'vo kentañ film Klapisch ? Kit da ouied !... *Ar Yér-Indez pe... *An Toaletoù turk marse... Gwelet e vo. Da c'hortoz e hetan deoc'h ha d'ar bed ar gwellañ evid ar bloaz nevez. Peuc'h, yec'hed ha prosperite evel-just. Ar baradoez ive, sur a-walc'h, mez n'eus ket pres... Jean-Claude Le Ruyet.20131221b.