SIN-170324-SILENCE.docx SILENCE Ur film sevenet gant : Martin Scorsese (2017). Gant : Adam Driver, Andrew Garfield, YMsuke Kubozuka (2e41). Lâret en doa André Malraux e vehe ar c'hantvlead-mañ speredel pe ne vehe ket anezhañ. Douzh a seblant e ta ar relijionoù en-dro war marc'hallec'hioù ar bed a-bezh, hag e meur a feson. Gant ar film-mañ e klask Martin Scorsese en em c'houlenn pesort frankiz a chom gant mab-den goude boud bet pell en e gredennoù, beteg gouestliñ e vuhez d'ur relijion bennag, ar wirionez ganti, evel-rezon. Hanw zo amañ ag ar gatolikiezh. Troioù 1640, daou visioner jezuist a oa bet kaset d'ar Japon evid gouied penn d'o mestr ha kelenner, ur beleg chomet an dud dizoere anezhañ a-c'houde pell. Ne oa ket doereioù mad en doa skrivet en e lizher diwezhañ, hag ankeniet e oa e superiored war e zivoud. D'an amzer-se e veze poursuet ar Gristenion er Japon. Ur menier Inkizision a oa bet savet gant renerion ar vro, ha merzheriet kriz e veze ar re a rac'hwize flastriñ ar skeudennoù "santel" gant o zreid pe skopiñ warne dirag an oll. Setu-ni a-blom gant ur sujed e vehe daw da beb unan meveriañ warnañ par ma c'hell, mez ur wezh d'an nebeutañ, a-wael ! Petra eo ur gredenn ? Ha gelliñ a ra peb unan krediñ ? Posubl eo respont ya, rag ur bern traoù zo amsklaer er bed-mañ. Misterioù zo, hag a chomo misteriuz pell c'hoazh, "kredabl" ! Da c'hortoz kreiznoz e c'hell peb unan sevel e sorbienn dezhañ e-hunan, pe moned a-du gant unan kenniget gant e vignon pe ne vern piw arall. Er prantad-mañ, termen ar vouezhiañ evid lakaad ur prezidant nevez e penn ar Republik, gelliñ a ra peb unan krediñ er pezh a vez grataet gant ar gandidaded. Pemp bloaz so e oa bet ur bern tud é krediñ en heni en doa lâret "Me, pa vin prezidant,..." Rac'h hon eus gwelet ar pezh a zo degouezhet. Kudenn ebed neuze beteg ar poent-mañ. Moian zo krediñ, ha kredet e vo ar wezh-mañ c'hoazh. Krogiñ a ra an traoù da dreñkañ pa gred unan bennag ema ar wirionez gant e gredenn-eñv. Un ide en deus peb unan ag ar wirionez : ar wirionez a rank boud unan. N'eus nemed ur wirionez. Mar kredan ema ma c'hredenn-me ar wirionez e sinifi ema ma c'hensorted gant faoskredennoù pa ne gredont ket evel-din-me. Neuze e ta c'hoant din da zibikouziñ o daoulagad. Pa vehe dre gàer c'hoazh, perag pas, mez lod a ya beteg mennoud lakaad ar re arall da grediñ evelte dre heg, kousto pe gousto, beteg o lazhañ zokén, o c'hroazstagañ, o zoullgofañ, o divempriñ, o diwadañ, o dibennañ, o diskroc'hennañ, o boureviañ, o dallañ, o gwaskañ, o jahinañ, o loskiñ, o beuziñ, o douarañ, o mougañ, o zagañ, o c'hrougañ, o fuzuilhañ, o feuliañ, o digigañ, o zoullbac'hañ, o bazhata, o zroc'hata, o zammata, ha sur em eus ankouaet menegañ amañ lod ag ar "plijadurioù" heuguz hag euzhuz a vez ijinet gant an denion evid redïañ, evid oblijañ o c'hensorted da grediñ evelte. Ar visionerion amañ a grede dezhe e oa ar wirionez gante, evel-just (ha perag pas ?) pa glaskent boud bugulion o dañvadezed en ur Japon boudhist, ha pa grede da Japoniz e oa ar wirionez gante ive diouzh o zu (ha perag pas ?). Pa oa bet laosket ar visionerion predegañ en o aez da gentañ, beteg ma oa bet koñvertiset un tri c'hant mil bennag a Japoned d'ar gristeniezh gante, e oa daet ur mare ma oa bet lâret trawalc'h dezhe, ha klasket diwriziennañ ar gredenn nevez a galon peb Japonad. Kaled e oa bet an traoù evid ar Gristenion hag evid o beleion, red dezhe mervel pe nac'hañ o feiz. Ur film evid magañ hon preder er prantad trubuilhet-mañ... Jean-Claude Le Ruyet.20170324b.203F.