PAS SON GENRE Ur film sevenet gant : Lucas Belvaux (2014). Gant : Émilie Dequenne, Loïc Corbery. Bremañ e vez komzet ag ar jener pa gomzer ag ar baotred hag ar merc'hed. Teorienn ar jener (la théorie du genre) he doa kavet he lañs er Stadoù Unanet er bloazioù 1990, gant tud evel Judith Butler, hag o doa en em harpet war frazenn Simone de Beauvoir : "N'eur ket ganet maouez ; doned a raer da voud maouez" (On ne naît pas femme, on le devient). Pa studi an dud-se afer an identelezh personel, e ta dehe da grediñ e tahe muioc'h ar skeudenn hon eus ahanimp deuz ar sevenadur kentoc'h eged ag ar viologiezh. Kredabl e pouez reolennoù ar gevredigezh war an dud, sur ha serten zokén. Gwezharall sur a-walc'h, hiziw-an-deiz ive, dreist-oll e broioù zo, muioc'h eged dre amañ marse c'hoazh. Red eo d'ar merc'hed gouied brochennad ha d'ar baotred renañ ar vuhez bolitikel. Red eo d'ar maouezi ober war-dro ar boued hag ar wazed war-dro ar brezel. Euruzamant o deus kroget an traoù da chañch a-c'houde stourm ar merc'hed, hag un dra vad eo. Bremañ e vez gwelet merc'hed en arme ha chomel a ra tadoù zo d'ober war-dro ar vugaligoù er gêr tra m'ema o gwrage gant o labour er-maez. Mez n'eo ket trawalc'h evid kaserion teorïenn ar jener, hag a ya pelloc'h c'hoazh. Klevet ho peus lâred ive marse e oa daet an afer-se beteg ar skol, er Frañs zokén, ar pezh en doa lakaet kerent zo da bennfolliñ hag ar gouarnamant d'en em vellañ d'e dro ag an traoù. Perag e komzan-me deoc'h ag an dra-se amañ ? Mechal, rag n'eus ket hanw tamm ebed a deorïenn ar jener e film Lucas Belvaux. Mez tamm ebed. Amañ eh eus ur paotr yaouank, Clément, filozofour parizian touet, brudet dre e levroù ha war-un-dro kelenner filozofiezh kaset da Arras lec'h ma kav hir, o ya, hir-mat e amzer. Euruzamant eh eus ive, e kêr Arras, ur plac'h yaouank, Jennifer, hag a vourr éc'h ober he micher : ficherez-blew eo en ur saloñ er c'hreizkêr. Hag an daou-se en em gav, kit da ouied penaoz... Sujed ar film eo en em c'houlenn penaoz e c'hell daou zen en em gleved pa n'o deus ket ar memez live-sevenadur. Proust ha Kant o doa blew ive moarvad, setu perag marse eh eus un hent difrost a-walc'h etre an diw feson da weled ar bed. Heni ar c'helenner, ataw en e soñjoù, ha re hir e vlew, ha heni ar ficherez-vlew hag a oui selled spiz ive, hag a oui digoriñ he daoulagad ha kompren ar bed diouzh he zu. Ar pezh zo, n'eo ket un dra aez klask lakaad an daou spered d'en em gavoud, d'en em gompren, d'en em c'hariñ da vad. Paset ar momantoù kentañ, ar re renet gant an ivoul, ar momantoù komandet gant ar c'horf dreist-oll, setu ma krog ar spered da jaojiñ an traoù. Hi a soñj : "Ha gantañ e c'hellin bevañ bloaziadoù ?" Ha eñv en em c'houlenn ive : "Ha ganti e vin euruz ?" Strivoù a ra peb unan evid tostaad douzh egile. Lenn a ra ar filozofer pajennadoù ha pajennadoù d'e zousig, hag an dousig a chelaou, a chelaou gant pasianted, ha ne ziskouez ket boud skuizh gant an traoù-se. Beteg an deiz... Ya, beteg an deiz ma kompren Jennifer nen deus ket Clément fiziañs enni. Ne lârin ket muioc'h deoc'h. Manket em boa chomel heb moned da weled ar film. Ne oan ket intereset gant ar sujed. Mar ne oa ket ar plac'h hervez e c'hoant, perag moned ganti ? Evid he c'horf hebkén ? Setu ar pezh am boa soñjet. Setu ar pezh a oa daet da Jennifer da grediñ ive. "Ur plañ-revr", kwa... Mez gouiet en deus Lucas Belvaux roiñ boued d'an arvesterion: ouzhpenn ur wezh eh on bet sourprenet gant ar film. Ar pezh a oan é chortoz ne zae ket, hag ar pezh a zegouezhe a oa dic'hortoz-kàer din. Mez dreist-oll, ar pezh am eus dizoloet zo Émilie Dequenne. N'em boa ket dalc'het kalz soñj anezhi er filmoù arall lec'h m'am boa bet tro d'he gweled, zokén e Rosetta ar vreuder Dardenne hag a oa daet gant ar maout a gCannes nawazh e 1999. Mez amañ ema daet Émilie Dequenne e barr he brud. Leun a vuhez eo ar plac'h, leun a vugon, leun a dan en he selloù, pa strinkellikont. N'eo ket ar sevenadur a ra toud. Istoer daou zen eo ar film-mañ. Leun a strivoù a raont evid en em gavoud. Petra a ra diouver dezhe, dezhi dreist-oll ? Pasianted ? Ya, pasianted, pe karantez wirion marse... Marse n'em eus ket komprenet peb tra a-feson hag e vo daw din moned d'henn gweled en-dro, ar film Pas son genre... Gant plijadur e vehe, hag e vo. Jean-Claude Le Ruyet.140620b.79C.