BLACK COAL Titl orin : Bai ri yan huo ("Tan arvest e-kreiz an deiz"). Titl etrevroadel : Black coal, thin ice ("Glaou du, skorn moan") BLACK COAL Ur film sevenet gant : Yinan Diao (2014). Gant : Liao Fan, Gwei Lun-Mei, Wang Xuebing. Boud ema an Amerik ha boud ema New-York ; boud ema Pariz hag an Tour Eiffel ; boud ema Saõ-Paolo hag ar gip foot-ball ; boud ema Roma hag ar pab eno ; boud ema Breizh hag ar Bonedoù Ruz ; boud ema ar Blavezh hag e skluzoù hag e bontoù ; boud ema an Alrae ha porzh Sant-Sten, ya, boud ema rac'h an traoù-se ha boud eh eus traoù arall ouzhpenn c'hoazh. Ha boud ema ar Chin. Ha setu ar film-mañ, a-zivoud ar Chin : Black Coal, da lâred eo Glaou Du. Ar Chin a-vremañ. Nawazh ne vo ket diskouezet dimp traoù skeduz, traoù braw, ar pezh he doa diskouezet China dimp gant an c'hoarioù Olimpeg e 2008. Ar pezh a weler hiziw e Shanghai pe e Pekin/Beijing. Nann, amañ e vez hanw ag ar Chin bobleg. Black Coal, da lâred eo glaou du. Ha du eo ar film ive. Un afer polis zo e-barzh, mez lâret e vehe n'eo ket 'med un digarez da voned e darempred gant ar Chin-se, ken braz, ken pobleg, ken dishañval. Dishañval ha liessort en diabarzh, dishañval a-zoc'himp ive. Ken tost ive douzh an tu arall, rag douariz zo eno, denion eveldimp ha n'eo ket boudoù arall ag an egor. Ag ar memez ouenn omp, hag henn gweled a raomp. Chomel a ra ar film da ruzal, hag amzer hon eus da soñjal er vuhez a c'hell boud heni lod a Chiniz, etre ur bed é voned da ged, ha fonnabl, ha modoù-bevañ an amzer-vremañ, na vezont ket bourruz ataw. Amañ e welomp ur plac'h yaouank c'hoazh, hag a labour en ur pressing. Hañval-fasibl ar pressing-se douzh ar re a vez kavet dre-mañ. Beb mitin e ta-hi da zigoriñ ar stal ha bemnoz eh a gant an tren beteg he ranndi. Gweled a raomp ive poliserion é klask lakaad sklaerder war muntroù zo. Roiñ a ra ar sevener dimp da soñjal er boued, nad eo ket asur ataw. Soñj hon eus c'hoazh ag ar laezh astennet gant poultr plastik e-barzh, melanin roet d'ar vugaligoù. Ur film-ambiañs eo kentoc'h, hag ema an enklask-polis un digarez, ya, un digarez da weled penaoz e verw ar vuhez e-mesk ar bobl er Chin a-hiziw. N'heller ket lâred e ro c'hoant ar film-se dimp da voned du-se, rag ne vez ket santet na joa na bourrapted gant an dud. Momantoù garw kentoc'h a welomp, darempredoù rust a-walc'h etre an dud. Nawazh ema peb unan gant e labour, ar bompizion, ar bretierion, paotred an trenioù, ar re karget a gas ar glaou dre ar vro a-bezh. N'ankouaomp ket ema ar glaou kentañ danvez-gremm ar vro. Gant ar glaou e vez tommet an tier ha produet tredan e kreizennoù savet stank e peb tu, kreizennoù hag a daol gaz karboneg en oabl ur spont. Gouied a raomp ema saotradur an endro ur problem ag ar re gasausañ eno. Lod ag ar c'hêrioù braz n'hell ket mui an dud tennañ o anal enne kén, ken louz m'ema an aer. Ya gweled a raomp Chiniz é klask bevañ ive, evel ma ra peb unan gant ar bed en-dro dezhañ. Ha mard eo du an traoù tro-dro, du evel ar glaou, e chomomp fromet gant ar plac'h vraw-se, tener, bresk, plac'h ar pressing. Ema-hi evel ur boked, un vleunienn hag a gresk war an deileg. Ema evel esper ar vro-sen hag a garehe en em dennañ a-zan krabanoù an dragonoù kozh he stag c'hoazh douzh kustumoù ponner ha peguz. Hi eo goulou ar film, hi eo ar pezh hon dedenn war-du ar vro-se. Ur vro a ra aon d'an dud, ur vro leun a vister, ur vro leun a draoù kontrel e-barzh. Mez ur vro hag a garehe en em dennañ a bonnerderioù an amzer-vremañ. Leun eo selloù ar plac'h-se, daoust d'hec'h istoer personel, leun eo a spi evid deizioù arall ma c'hello c'hoarzhed ive, c'hoarzhed d'ar vuhez. Karoud a rahemp roiñ dorn dezhi evid-se. Talviñ a ra ar boan... Jean-Claude Le Ruyet. 20140627c.79C.