THE LUNCH-BOX Ur film sevenet gant : Ritesh Batra (2013). Gant : Nimrat Kaur, Irfan Khan, Nawazuddin Siddiqui. N'eo ket gwall liez e vez kenniget filmoù indian dimp da weled. Nawazh e vez klevet komz a vBollywood, par ha kar d'an Hollywood amerikan, mez e Bro-India. Sav braz en deus kavet ar film-mañ en e vro, hag ur misi eo gelliñ henn gweled d'hon tro. Perag ? Interesuz eo da gentañ sujed ar film: ur vaouez a Vombay, dilezet gant he gwaz, a alej bemdez e verenn dezhañ evid henn dedennañ en-dro. Ha kaset e vez ar verenn-se e podoù graet espres-kàer evid-se, ar lunch-box, ur gantinenn vetal goloet toemm. Ur servij ispisial, heni an dabbawallahed, a vez karget a roiñ peb kantinenn d'an den mad. Ha ne fari jamez ar gaserion dizesk-se, hervez ar pezh a lâront didro a-c'houde ma oa daet tud Harvard da gontrolliñ o labour. Ha just a-walc'h, amañ e ra an dud-se ur fari, rag ne zegouezh ket ar boued mad gant gwaz ar plac'h mez gant un den arall, unan tost d'e retred, e-hunan er vuhez ha divugon-kàer. Eskemm a raont bilhedoù, komz a raont ag o buhezioù voer ha divlaz, goulle-braz a-benn ar fin. Ha setu dre ar bilhedoù-se ar vuhez é kellidiñ en-dro en o c'halonoù. Setu aze o istoer, setu aze un nor digor, a-sort gant ar re a gennig ar vuhez dimp da beb an amzer. Ar pezh a ziskouez ar film eo ar pezh a ra an dud dirag an nor damzigor-se : pe he digoriñ frank ha kerzhed a-dreist d'an treuzoù, pe chomel ambazh diragzi, gant an aon dirag ar pezh a zo nevez, a zo dic'hortoz, an avañtur kwa ! Ar pezh am eus-me kavet pouezusoc'h c'hoazh eged an istoer-se zo buhez ar vro-se, a zay da voud poblekoc'h eged Bro-Chin a-benn un nebeud bloazioù. Ha kêr Vombay amañ, ur gêr lec'h ma ner an dud enni evel merion, mez tud evel peb unan ahanimp evel-just, tud hag o deus c'hoant da grogiñ er vuhez ive, da voud euruz, da gaoud o lod. Amañ e Frañs, amañ e Breizh hon eus un danvez hag a zo bihan e Bro-India : ar lec'h, ar lijor. Du-mañ e kav peb unan pe dost ur lec'h da azez en trenioù. Mez du-hont e chom an oll en o sav e-pad ar veaj, ken stank m'ema an dud. Du-mañ e vez interet an dud a-blad c'hoazh, astennet en o charkeioù, plas a-walc'h zo evid-se. Mez du-hont e krog an dud da lakaad o re varw en o sav er vered evid gouarn lec'h d'ar re arall. Diskoueziñ a ra dimp ar vugale, bugale evel re a-vamañ, c'hoant c'hoari gante, c'hoant da c'hounid ur blank bennag ive pa c'hellont. Ur vro mil yezh enni, mez ar saozneg liez evid ober ar liamm marse, pe evid ar vuhez vodern. Santet e vez pouez ar frammoù kozh, bew c'hoazh daoust d'ar vro boud brasañ demokratiezh ar bed, ha boud gouest da sevel armaj atomeg. Hag e-touesk ouzhpenn ar milliard a dud a zo eno e tegouezh istoerioù a-sort gant an heni a ra e sujed d'ar film. Istoerioù ollvedel a ziskouez ema mab-den ar memez heni e peb lec'h, e peb bro war an douar. Na mad na fall, mez dishañval ataw. Ha daw eo dimp en em lakaad prest da zaremprediñ gant an oll dud-se, hag a zo oll war bourzh ar blanedenn Douar, an dra-sen evel pa vehemp oll war ar memez bag e-kreiz ar mor-braz. Moian zo soñjal e teuzo an harzoù a-nebeudigoù, moian zo soñjal e vo mesket-divesket an dud e peb bro. Mez ataw e chomo istoerioù etreze, un dober a eurusted, un esperañs gouest da lakaad daoulagad peb unan da barañ war un dremmwel splannoc'h, splannoc'h eged o buhez pemdezieg re strizh d'o eneioù. Jean-Claude Le Ruyet.20140115a.