SIN-141017-PRIDE.docx PRIDE Ur film sevenet gant : Matthew Warchus (2014). Gant : Bill Nighy, Imelda Staunton, Paddy Considine. Kavoud a ran interesuz komz ag ar filmoù a ziskouez penaoz eh a an traoù er broioù kelteg arall. Aferioù familh, en ur mod. Ha setu ur film hag a gomz a Vro-Gembre, lec'h ma oa, da amzer Margaret Thatcher, minoù glaou-douar c'hoazh (un nebeud anezhe zo bet digoret en-dro nevez so). Komz a ra ar film ag an harz-labour en doa padet ur bloaziad a-bezh, etre miz meurzh 1984 ha miz meurzh1985. Lod ahanoc'h o deus soñj marse ag ar stourm kaled-se en doa lakaet Breizh-Veur diaez, goude ma oa bet divizet serriñ ugent min gant an National Coal Board, da lâred eo Komision Vroadel ar Glaou-douar. Gouied a rae ar gouarnamant saoz ne vehe ket bet aez serriñ minoù, ha prientet mat en doa an dachenn, dre sevel berniadoù braz a c'hlaou en a-raog, dre endevoud skloumet emglevioù gant broioù arall evid emporzhiañ glaou-douar diouzh rekiz, dre roiñ d'ar polis urzhioù da dalañ hardizh douzh an harzerion-labour. Ha kaled e oa bet an traoù, ha paduz, er Yorkshire dreist-oll, brasañ kontelezh Bro-Saoz, ouzhpenn 5 milion a dud é chom eno, gant kêrioù brudet evel Leeds ha Sheffields, ken braz ha Naoned. Mez amañ ne vo ket hanw ag ar Yorkshire, mez ag ur gêr vihan a Vro-Gembre. Danvez ar film zo emgav daou rummad tud dishañval a-grenn (war a seblant d'an nebeutañ) : heni hañvalreviaded a Londrez, paotred ha merc'hed, ha tud a-ziwar ar maez, poblañs ar gêrig-se a Vro-Gembre. Un darvoud estonuz, mez un darvoud gwir nawazh. D'an amzer-sen e oa an hañvalreviaded e-kreiz o stourm evid ma vehent laosket da vevañ evel ma karent, heb ma vehent lakaet a-gostez gant ar rest ag an dud, ha goapaet, ha disprizet ha dismegañset. Amzer kentañ ar pezh a vez hanvet bremañ ar Gay-Pride e oa : en em dolpañ a rae an hañvalreviaded evid dibunañ joaiuz e kêr hag en em ziskoueziñ dirag an oll, e-lec'h chomel kuzh ha mezheg evel ma vezent oblijet da voud a-c'houde kantvedoù. Ha setu daet soñj d'unan anezhe liammañ o stourm douzh stourm ar vinerion (ar vengleuzerion) evid gouarn o labour. Drol an ide, mez gwir an istoer. Ha kontiñ a ra ar film an emgav-se, ar stokadeg etre daoù sort tud dishañval. Tud a gêr diouzh un tu, arzourion, muzikanerion, dañsourion, kazetennerion, ha diouzh an tu arall tud hag a oa chomet en ur bed nen doa ket kemmet kalzig a-c'houde gwers amzer...mez tud gouest da gompren ha da chañch ive ! Un tostaad ouzhpenn eo evid diskoueziñ penaoz e chom tud zo gant kredennoù diwar-benn tud arall, liez a-gaoz ma ne savont ket darempred ebed etreze, tre evel pa vehent estrenion rik. E-mod-se e oa bet an traoù etre Frañsizion hag Alamanted er Brezel Braz. Peb unan a grede e oa an arall un diaoul rust ha gouez, pa vizere peb unan en e fozell gant ar memez aon, ar memez droug, ar memez c'hoant da achu gant ar follentez-se. Soñj 'm eus e oan chomet un herrad simudet p'am boa gwelet ur wezh mignoned alaman o doa hon pedet da goaniañ gante en o zi-vakañs. Da fin ar pred em boa gwelet Karl-Heinz torchañ ar pladoù gant un torchouer, da lâred eo tre evel ma raemp-ni ! Ha daet ar soñj din en un taol hor boa graet brezel douzh an dud-se teir gwezh, pa dorchent o fladoù eveldimp-ni... Ur film a-feson, Joyeux Noël, a oa bet savet a-zivoud ar c'hompren a oa daet da soudarded alaman ha gall er bloaz 1914, da vare Nedeleg. Unan en doa kroget da ganal evid lidañ ar momant, hag en tu arall ag an talbenn e oa bet respontet, narenn gant ar fuzilhoù mez gant ar memez ton. Ha kredet o doa ar soudarded moned er-maez ag o fozelloù, tostaad unan douzh egile, remerkiñ ne oa ket sovajed a oa adal dezhe, eved ur lomm asamblez, ha gweled ne oant oll nemed tud, nemed denion bet boutet en ifern ne ouient ket re penaoz, nemed dre ziviz amoed un nebeud politikourion renet muioc'h gant o c'hoantoù personel eged gant mad an oll. Mez goude un herrad e oa bet klozet an diduadenn, an ehan, ar momed a c'hras hag a sklaerijenn, ha fardet en doa peb unan en-dro en e doull, rag e zever a oa aze, e zever, añfin ar pezh a oa bet boutet en e benn ataw e oa e zever. Diskoueziñ a ra ar film-mañ, Pride, an hent a rankomp ober evid "doñvikaad" egile pa ne soñj ket eveldimp. Pasianted, mez pas hebkén. Ni ive hon eus traoù da zeskiñ ha da gompren. N'eo ket ar wirionez gant ar memez re ataw, a lâre Loeiz Herriaou pa gomze ag unvaniñ an doare-skriv (un istoer kozh, neketa ?). N'eus nemed pa ra peb unan ur paz trema egile e c'hell an traoù chañch, e c'hell ar c'hompren doned, e c'hell ar c'henlabour grogiñ da vad hag ar bed a-bezh moned gant un hent nevez. Ha stank eo an tachennoù lec'h ma vehe braw lakaad ar spered-se da renañ. Jean-Claude Le Ruyet.20141017e.92C.SIN-141017-PRIDE.docx PRIDE Ur film sevenet gant : Matthew Warchus (2014). Gant : Bill Nighy, Imelda Staunton, Paddy Considine. Kavoud a ran interesuz komz ag ar filmoù a ziskouez penaoz eh a an traoù er broioù kelteg arall. Aferioù familh, en ur mod. Ha setu ur film hag a gomz a Vro-Gembre, lec'h ma oa, da amzer Margaret Thatcher, minoù glaou-douar c'hoazh (un nebeud anezhe zo bet digoret en-dro nevez so). Komz a ra ar film ag an harz-labour en doa padet ur bloaziad a-bezh, etre miz meurzh 1984 ha miz meurzh1985. Lod ahanoc'h o deus soñj marse ag ar stourm kaled-se en doa lakaet Breizh-Veur diaez, goude ma oa bet divizet serriñ ugent min gant an National Coal Board, da lâred eo Komision Vroadel ar Glaou-douar. Gouied a rae ar gouarnamant saoz ne vehe ket bet aez serriñ minoù, ha prientet mat en doa an dachenn, dre sevel berniadoù braz a c'hlaou en a-raog, dre endevoud skloumet emglevioù gant broioù arall evid emporzhiañ glaou-douar diouzh rekiz, dre roiñ d'ar polis urzhioù da dalañ hardizh douzh an harzerion-labour. Ha kaled e oa bet an traoù, ha paduz, er Yorkshire dreist-oll, brasañ kontelezh Bro-Saoz, ouzhpenn 5 milion a dud é chom eno, gant kêrioù brudet evel Leeds ha Sheffields, ken braz ha Naoned. Mez amañ ne vo ket hanw ag ar Yorkshire, mez ag ur gêr vihan a Vro-Gembre. Danvez ar film zo emgav daou rummad tud dishañval a-grenn (war a seblant d'an nebeutañ) : heni hañvalreviaded a Londrez, paotred ha merc'hed, ha tud a-ziwar ar maez, poblañs ar gêrig-se a Vro-Gembre. Un darvoud estonuz, mez un darvoud gwir nawazh. D'an amzer-sen e oa an hañvalreviaded e-kreiz o stourm evid ma vehent laosket da vevañ evel ma karent, heb ma vehent lakaet a-gostez gant ar rest ag an dud, ha goapaet, ha disprizet ha dismegañset. Amzer kentañ ar pezh a vez hanvet bremañ ar Gay-Pride e oa : en em dolpañ a rae an hañvalreviaded evid dibunañ joaiuz e kêr hag en em ziskoueziñ dirag an oll, e-lec'h chomel kuzh ha mezheg evel ma vezent oblijet da voud a-c'houde kantvedoù. Ha setu daet soñj d'unan anezhe liammañ o stourm douzh stourm ar vinerion (ar vengleuzerion) evid gouarn o labour. Drol an ide, mez gwir an istoer. Ha kontiñ a ra ar film an emgav-se, ar stokadeg etre daoù sort tud dishañval. Tud a gêr diouzh un tu, arzourion, muzikanerion, dañsourion, kazetennerion, ha diouzh an tu arall tud hag a oa chomet en ur bed nen doa ket kemmet kalzig a-c'houde gwers amzer...mez tud gouest da gompren ha da chañch ive ! Un tostaad ouzhpenn eo evid diskoueziñ penaoz e chom tud zo gant kredennoù diwar-benn tud arall, liez a-gaoz ma ne savont ket darempred ebed etreze, tre evel pa vehent estrenion rik. E-mod-se e oa bet an traoù etre Frañsizion hag Alamanted er Brezel Braz. Peb unan a grede e oa an arall un diaoul rust ha gouez, pa vizere peb unan en e fozell gant ar memez aon, ar memez droug, ar memez c'hoant da achu gant ar follentez-se. Soñj 'm eus e oan chomet un herrad simudet p'am boa gwelet ur wezh mignoned alaman o doa hon pedet da goaniañ gante en o zi-vakañs. Da fin ar pred em boa gwelet Karl-Heinz torchañ ar pladoù gant un torchouer, da lâred eo tre evel ma raemp-ni ! Ha daet ar soñj din en un taol hor boa graet brezel douzh an dud-se teir gwezh, pa dorchent o fladoù eveldimp-ni... Ur film a-feson, Joyeux Noël, a oa bet savet a-zivoud ar c'hompren a oa daet da soudarded alaman ha gall er bloaz 1914, da vare Nedeleg. Unan en doa kroget da ganal evid lidañ ar momant, hag en tu arall ag an talbenn e oa bet respontet, narenn gant ar fuzilhoù mez gant ar memez ton. Ha kredet o doa ar soudarded moned er-maez ag o fozelloù, tostaad unan douzh egile, remerkiñ ne oa ket sovajed a oa adal dezhe, eved ur lomm asamblez, ha gweled ne oant oll nemed tud, nemed denion bet boutet en ifern ne ouient ket re penaoz, nemed dre ziviz amoed un nebeud politikourion renet muioc'h gant o c'hoantoù personel eged gant mad an oll. Mez goude un herrad e oa bet klozet an diduadenn, an ehan, ar momed a c'hras hag a sklaerijenn, ha fardet en doa peb unan en-dro en e doull, rag e zever a oa aze, e zever, añfin ar pezh a oa bet boutet en e benn ataw e oa e zever. Diskoueziñ a ra ar film-mañ, Pride, an hent a rankomp ober evid "doñvikaad" egile pa ne soñj ket eveldimp. Pasianted, mez pas hebkén. Ni ive hon eus traoù da zeskiñ ha da gompren. N'eo ket ar wirionez gant ar memez re ataw, a lâre Loeiz Herriaou pa gomze ag unvaniñ an doare-skriv (un istoer kozh, neketa ?). N'eus nemed pa ra peb unan ur paz trema egile e c'hell an traoù chañch, e c'hell ar c'hompren doned, e c'hell ar c'henlabour grogiñ da vad hag ar bed a-bezh moned gant un hent nevez. Ha stank eo an tachennoù lec'h ma vehe braw lakaad ar spered-se da renañ. Jean-Claude Le Ruyet.20141017e.92C.