AVEC DEDE Ur film sevenet gant : Christian Rouaud (2013). Gant : André Le Meut, Pascal Lamour, Jo Sergent, Donatien Laurent. Daet eo ar c'hiz da sevel teulfilmoù diwar-benn tud nad int ket tre evel ar re arall. Liez e vez sevenet ar filmoù-se goude o marw, mez pas ataw, evel amañ, un enor roet d'an den bew ! Anavoud a raomp oll Dédé ar Meud, hon talabarder brudet. Marse n'anavomp ket kement ar c'hlasker kanennoù kozh, an difraoster dïelloù hanter gollet, ar serrer paperioù melen chomet da louediñ e solerioù zo hag edan boud taolet en tan. Interesuz eo ar film, dre ma tiskouez dimp a-dost pesort tan a vroud hon Dédé braz da voned war-raog gant e vuhez. Mez interesuz ive dre ma tiskouez Breizh war ar memez tro, Breizh gant he nerzh ive, nerzh he zud, tud dianav an darn vuiañ anezhe, tud hag a sant ar memez gwad é redeg en o gwaziad. Ha gant ar muzik eo, gant ar sonerezh, e talm liez ar gwad-se. Pa glevomp Dédé é komz bremañ ne soñjomp ket e oa bet pell kent digoriñ e veg a-vihan evid lâred e soñj. Mez bremañ e toubl e brezeg evid tapoud an amzer gollet pa oa mousig c'hoazh. Ha moned a ra heb skuizhañ da weled tud ar vro, kanerion ar bobl, hag a anav meur a ganenn, e brezhoneg pe e galleg, pa ne vez ket mesket an diw yezh. Dre ma anav mat ar pezh a zo bet kanet er vro e vez aesoc'h dezhañ gouied pegoulz en em gav gant un tamm dispar, un dra dianav a-grenn. Ha tamm ha tamm e vez kreskaet evel-se niver ar pezhioù sevenadur-se. Lod zo bet embannet dija ha ne vint ket kollet, mez chom a ra labour d'ober c'hoazh. Gouied a ra Dédé lakaad e gamaraded ba'r jeu. Kenlabourad a ra gant Paskal Lamour, gant Donatien Laurent, gant Loeiz ar Braz ha tud arall c'hoazh. Dober zo a dud war dachenn ar muzik : n'ankouaomp ket ema ur lod kàer a skeudenn ar vro, en diabarzh hag en diavaez. Ouzhpenn rastellad tonioù kozh e ra Dédé war-dro sonerion ar bagadoù hag a za d'ober stajoù gantañ. Ur mestr eo war e dachenn, ur mestr mat hag a oui ober gant ar bourd hag ar fars evid lakaad an danvez talabarderion ha biniaouerion da wellaad o mod da soniñ, mez ur mestr na laosk ket an disterrañ fari da dremen, rag tanaw eo e skouarn, m'hel lêr deoc'h. Ha mard eo mestr Dédé ar Meud ema pa c'hwezh en e vombard. Ampart er festoù-noz, ampart war ar leurennoù brasañ, eñv zo mestr ive pa za e vombard da zañsal e-tal an orglezoù, evel e Santez-Anna, da skwer. Rekiz eo kavoud aer en e gof evid lakaad ur vombard da ganal, ha n'eo ket aer a ra diouver d'hon den. Domaj e kavo meur a unan kredabl pas kleved muioc'h a vrezhoneg er film-mañ. Gwir a-walc'h ive, daoust ma en em gaver e bed tud dedennet gant muzik Breizh, ne oui ket an oll komz brezhoneg. N'eo ket trawalc'h evid lod boud intereset gant an tonioù evid santiñ an dober a zeskiñ ar yezh hag a ober ganti ar muiañ hag ar liesañ ma c'hellehent. Pa gomzehe an oll ra hag a c'hwezh en ur vombard pe en ur biniaou, pe an oll daboulinerion ag ar vro, neuze e vehe ur paz braz graet evid tennañ ar brezhoneg ag an enkadenn, pa soñjer er vugale hag a vehe enskrivet er skolioù diwyezheg ha rac'h. Hetomp ma klevint ar galv un deiz bennag... Jean-Claude Le Ruyet.20131127.