SIN-150424-L'HOMME INVISIBLE LAUREL, HARDY HAG AN DEN DIWELADUZ En Alrae e oa ur sinema hag a oa bet nevez e 1932. Er bloaz-se e oa bet lañset 83 bloaziad-sinema, beteg 2015 enta, mez ne ouiomp ket pesort film a oa bet an heni skignet kentañ rac'h. Ijinet e oa bet ar filmoù a-liw e 1901, ar pezh a zo bet gouiet nevez so. An dud e krede dezhe e oa kentoc'h e 1922. Mez ne oa ket bet strewet a-vraz ar filmoù a-liw dre amañ e-raog fin an eil brezel-bed. Evid ar filmoù dre gomz e oa bet savet unan hag a gane (e 1922) hag an Amerikaned a oa chomet mestr war ar filmoù-se beteg ar bloazioù 1930. Neuze, kredabl e oa bet ur film gwenn-ha du a oa bet skignet evid digoriñ sinema An Alrae e 1932. Pewar-ugent vloaz goude e oa mall chañch lec'h, gwir eo en doa graet an teir sal a oa e sinema Les Arcades o amzer. Daet eo bremañ amzer ar liezsalioù, ha hiraezh o doa tud An Alrae ha re ar parrezioù tro-dro da gaoud ur lec'h modern evid gweled ar filmoù e salioù aezeg, ha kleved a-feson ar bandennoù-son heb boud trubuilhet gant re ar filmoù skignet er salioù arall. Hag ogozig diouzhtu pa oa daet d'an daou zen yaouank Yun ha Sylvain da brenañ ar sinema kozh, seizh vloaz so, e oa daet soñj dezhe lakaad da sevel ur sinema nevez, pemp sal ennañ, da gomañs ataw. Gortaet hon eus pell, rag kudennoù zo bet gant ar savadur, ha miziadoù kollet, mez setu daet erfin amzer ar sinema nevez : Ti-Hanok (ar pezh a zo Ti-ti, en ur mod, rag ur ger korean eo hanok hag a sinifi ti, an dra-se evid degas soñj ema Yun genidig a Gorea). Evid klozañ braw buhez Les Arcades e oa bet kouviet an arvesterion da weled filmoù kozh ha da zebriñ un tamm ha da eved ur banne, evid kimiadiñ ar lec'h war un ton laouen. Ne oa ket bet lâret pesort film a vehe bet diskouezet dimp. Dibosubl e oa bet gouied peheni a oa bet an heni kentañ enta, setu e oa bet kavet daou film ag ar bloazioù da-heul : Laurel ha Hardy da gomañs gant County Hospital (1932). Un amzer zo bet e veze skignet filmoù berr a-sort-se e-raog peb film braz, hag ur blijadur e veze ataw pa wele an dud unan gant Stan Laurel hag Oliver Hardy. Ur bourd he doa tapet ar saliad c'hoazh gant ar film-mañ, kement a stadiadoù drol zo e-barzh, heb arrest. An daou istrogell-se en em c'houlenn an dud penaoz e c'hellont chomel kamaraded, kement a droioù dibosubl a vez c'hoariet d'ar paour-kaezh Hardy gant an arall, hag a seblant boud en ur bed estren ataw. Kredabl e oa kreñvoc'h o mignoniezh eged darvoudoù o buhez kumun. Goude an ehan e oa bet skignet ar film braz : L'homme Invisible, "an den diweladuz". Ur film gwenn-ha du a oa bet sevenet e 1933 gant James Whale, diwar romant H.G. Wells. Me am boa gwelet meur a film-tele diwar-benn an den diweladuz er bloazioù tro-dro da1975, mez n'anaven ket ar film orin. Er filmoù-tele-se e oa an den diweladuz unan hag a rae dorn da servijoù sekred ar polis da zoned da benn ag o zaolioù. Mez e film James Whale netra da weled. An den, ur c'hlaskour hag en doa kavet ar mod da voud diweladuz, a chom boud pa wel n'hell ket distroiñ d'ar stad ma oa e-raog lonkañ an dïed ijinet gantañ. Ha moned a ra en ur gêriadenn vihan da labourad c'hoazh evid kavoud an diskloum, mez e vod da vevañ a laka an dud eno da zisfiziañ kalz a-zoc'htañ. An dra-se laka an den da droiñ da foll, da ziskoueziñ e c'hoant da dapoud galloud gant e skiant. Traoù skrijuz a ra, beteg lazhañ tud ha lakaad trenioù da zihentiñ. Ar pezh hon lakae da soñjal er c'harr-nij bet kaset n'eus ket pell zo da fardañ war tor ar menez, e kreisteiz ar Frañs, ha da dorriñ e mil tamm gant an dud e-barzh, bugale ha rac'h. Neuze, goude ar bourd hag ar fars roet dimp gant film Laurel ha Hardy, setu ur film kozh mat dija mez ur film é tiskoueziñ dimp traoù hag a c'hell boud gwelet hiziw-an-deiz en hon buhez pemdez. Tapiñ galloud war ar re arall, setu aze ar pezh a zo kaoz e labour tud zo hag e striv tud arall o buhez pad. Rag evid tapoud ur lec'h a-feson er gevredigezh, ur lec'h na vo ket re a dud é klask rannañ ar gatevenn etreze, evid-se e ranker itrikañ pe kaoud ijin, ijin tort a-liez. An den amañ, pa c'hell boud diweladuz, e kred dezhañ e c'hello anavoud sekredoù an dud, làerezh oc'h argant, o bravigoù aour, o diamantoù ha m'oar-me. Pa wel n'hell ket ober ar pezh a gar e chañch e fesonoù. E-lec'h chomel kuzh hag ober e droioù-kamm trankilig e ta imor ennañ ha troiñ a ra e fallentez da araj dall. Daw eo din lâred e oan chomet souezhet gant ar film, ken tost ag ar vuhez a-vremañ, a-benn ar fin. Setu ar pezh a zegouezh d'an heni nen doa ket lennet romant H.G. Wells e-raog. Jean-Claude Le Ruyet.20150424b.118D.SIN-150424-L'HOMME INVISIBLE LAUREL, HARDY HAG AN DEN DIWELADUZ En Alrae e oa ur sinema hag a oa bet nevez e 1932. Er bloaz-se e oa bet lañset 83 bloaziad-sinema, beteg 2015 enta, mez ne ouiomp ket pesort film a oa bet an heni skignet kentañ rac'h. Ijinet e oa bet ar filmoù a-liw e 1901, ar pezh a zo bet gouiet nevez so. An dud e krede dezhe e oa kentoc'h e 1922. Mez ne oa ket bet strewet a-vraz ar filmoù a-liw dre amañ e-raog fin an eil brezel-bed. Evid ar filmoù dre gomz e oa bet savet unan hag a gane (e 1922) hag an Amerikaned a oa chomet mestr war ar filmoù-se beteg ar bloazioù 1930. Neuze, kredabl e oa bet ur film gwenn-ha du a oa bet skignet evid digoriñ sinema An Alrae e 1932. Pewar-ugent vloaz goude e oa mall chañch lec'h, gwir eo en doa graet an teir sal a oa e sinema Les Arcades o amzer. Daet eo bremañ amzer ar liezsalioù, ha hiraezh o doa tud An Alrae ha re ar parrezioù tro-dro da gaoud ur lec'h modern evid gweled ar filmoù e salioù aezeg, ha kleved a-feson ar bandennoù-son heb boud trubuilhet gant re ar filmoù skignet er salioù arall. Hag ogozig diouzhtu pa oa daet d'an daou zen yaouank Yun ha Sylvain da brenañ ar sinema kozh, seizh vloaz so, e oa daet soñj dezhe lakaad da sevel ur sinema nevez, pemp sal ennañ, da gomañs ataw. Gortaet hon eus pell, rag kudennoù zo bet gant ar savadur, ha miziadoù kollet, mez setu daet erfin amzer ar sinema nevez : Ti-Hanok (ar pezh a zo Ti-ti, en ur mod, rag ur ger korean eo hanok hag a sinifi ti, an dra-se evid degas soñj ema Yun genidig a Gorea). Evid klozañ braw buhez Les Arcades e oa bet kouviet an arvesterion da weled filmoù kozh ha da zebriñ un tamm ha da eved ur banne, evid kimiadiñ ar lec'h war un ton laouen. Ne oa ket bet lâret pesort film a vehe bet diskouezet dimp. Dibosubl e oa bet gouied peheni a oa bet an heni kentañ enta, setu e oa bet kavet daou film ag ar bloazioù da-heul : Laurel ha Hardy da gomañs gant County Hospital (1932). Un amzer zo bet e veze skignet filmoù berr a-sort-se e-raog peb film braz, hag ur blijadur e veze ataw pa wele an dud unan gant Stan Laurel hag Oliver Hardy. Ur bourd he doa tapet ar saliad c'hoazh gant ar film-mañ, kement a stadiadoù drol zo e-barzh, heb arrest. An daou istrogell-se en em c'houlenn an dud penaoz e c'hellont chomel kamaraded, kement a droioù dibosubl a vez c'hoariet d'ar paour-kaezh Hardy gant an arall, hag a seblant boud en ur bed estren ataw. Kredabl e oa kreñvoc'h o mignoniezh eged darvoudoù o buhez kumun. Goude an ehan e oa bet skignet ar film braz : L'homme Invisible, "an den diweladuz". Ur film gwenn-ha du a oa bet sevenet e 1933 gant James Whale, diwar romant H.G. Wells. Me am boa gwelet meur a film-tele diwar-benn an den diweladuz er bloazioù tro-dro da1975, mez n'anaven ket ar film orin. Er filmoù-tele-se e oa an den diweladuz unan hag a rae dorn da servijoù sekred ar polis da zoned da benn ag o zaolioù. Mez e film James Whale netra da weled. An den, ur c'hlaskour hag en doa kavet ar mod da voud diweladuz, a chom boud pa wel n'hell ket distroiñ d'ar stad ma oa e-raog lonkañ an dïed ijinet gantañ. Ha moned a ra en ur gêriadenn vihan da labourad c'hoazh evid kavoud an diskloum, mez e vod da vevañ a laka an dud eno da zisfiziañ kalz a-zoc'htañ. An dra-se laka an den da droiñ da foll, da ziskoueziñ e c'hoant da dapoud galloud gant e skiant. Traoù skrijuz a ra, beteg lazhañ tud ha lakaad trenioù da zihentiñ. Ar pezh hon lakae da soñjal er c'harr-nij bet kaset n'eus ket pell zo da fardañ war tor ar menez, e kreisteiz ar Frañs, ha da dorriñ e mil tamm gant an dud e-barzh, bugale ha rac'h. Neuze, goude ar bourd hag ar fars roet dimp gant film Laurel ha Hardy, setu ur film kozh mat dija mez ur film é tiskoueziñ dimp traoù hag a c'hell boud gwelet hiziw-an-deiz en hon buhez pemdez. Tapiñ galloud war ar re arall, setu aze ar pezh a zo kaoz e labour tud zo hag e striv tud arall o buhez pad. Rag evid tapoud ur lec'h a-feson er gevredigezh, ur lec'h na vo ket re a dud é klask rannañ ar gatevenn etreze, evid-se e ranker itrikañ pe kaoud ijin, ijin tort a-liez. An den amañ, pa c'hell boud diweladuz, e kred dezhañ e c'hello anavoud sekredoù an dud, làerezh oc'h argant, o bravigoù aour, o diamantoù ha m'oar-me. Pa wel n'hell ket ober ar pezh a gar e chañch e fesonoù. E-lec'h chomel kuzh hag ober e droioù-kamm trankilig e ta imor ennañ ha troiñ a ra e fallentez da araj dall. Daw eo din lâred e oan chomet souezhet gant ar film, ken tost ag ar vuhez a-vremañ, a-benn ar fin. Setu ar pezh a zegouezh d'an heni nen doa ket lennet romant H.G. Wells e-raog. Jean-Claude Le Ruyet.20150424b.118D.v