HER Ur film sevenet gant : Spike Jonze (2014). Gant : Joaquin Phoenix, Amy Adams, Rooney Mara, Olivia Wilde. Setu ur film ag àrc'hoazh, pe ur film a-vremañ dija, marse. Komz a ra ag ar bedoù virtual, ar bedoù ema an teknik é sevel dimp. Ha ni, denion, (pas me, mez ur bern tud, tud yaouank kentoc'h, da lâred eo ar re a savo ar bed é toned), ha ni, denion, é c'hortoz an dra-se, é redeg war e lec'h zokén : c'hoarioù video interesusoc'h-interesuz, ha gwazh marse, dedennusoc'h-dedennuz, ken dedennuz ma n'hell ket an dud chom heb moned doute ; c'hoari an nàeron gant ar raniged pe ar skignaned hibnotizet. Daw eo bevañ gant e amzer, a lârer. Ya, mez beteg ur serten poent. Bevañ a raomp gant hon amzer pa daolomp heb diwall hon restajoù louz en natur, pa gousïomp an endro heb diwall, pa c'hoariomp gant an atom ken dañjeruz ha m'oar-me c'hoazh. Hiziw e welomp limit ar pezh a zo "bevañ gant e amzer". Mall eo chañch un dra bennag, ar pezh a vo "bevañ gant e amzer" c'hoazh, mez ur feson dishañval da vevañ gant e amzer e vo. En ur mod bennag, ur mod akord an darn vrasañ ag an dud gantañ pe pas, ataw e vevomp gant hon amzer, a-benn ar fin. Peb unan a sav ar bed en deus c'hoant da weled pe ar bed en dehe c'hoant da weled. Er film-mañ e kav aesoc'h ur gwaz, Theodor e hanw, kavoud darempredoù gant ur vouezh elektroneg kentoc'h eged derc'hel da zaremprediñ ar maouezi. Araokadennoù an informatik, ar stlennerezh, n'eo ket bet kavet o limit c'hoazh, evel ma ouiit. Gouest omp bremañ da sevel robotoù "speredeg" kapabl d'ober ar pezh emaint bet programet d'ober mez pas hebkén : gouest int ive da zeskiñ diwar o skiant-prenet. Da lâred eo, a-vuzul ma labouront e teskont ober traoù na oa ket bet lakaet en o frogram orin. Ha n'eo ket aze un dra souezhuz ? Robotoù zo a zesk evel ma ra ar vugale (hag ar vrazarded ive, un tammig c'hoazh). Amañ eh omp e-kreiz bed ar speredegezh artifisiel. Ne gerzh ket an traoù c'hoazh evel ma ra empenn un den, mez war an hent-sen ema ar c'houiañs é voned. Setu neuze hon den é kavoud aesoc'h diskutal gant ar vouezh-se, kentoc'h eged stagañ en-dro gant e vaouez, e vaouez na véw ket mui gantañ a-c'houde ur bloaz dija. Mez heñv n'hell ket divorsiñ, n'eo ket prest. Aesoc'h e kav klevet mouezh ar plac'h dianav-sen (nad eo ket ur plac'h e gwirionez, rag n'he deus ket korf ebed), kentoc'h eged ober gant ar bed gwirion, heni ar maouezi toemm ho c'hostezioù, lugernuz o selloù, kàer o c'hoarzh. Ma, perag pas ? Setu aze ur feson nevez d'ober evid ar re n'int ket mad war an douar, re n'int ket mad en o botoù pe en o bleud-gwinizh. Ataw o deus kavet tud zo fesonoù da achap, dre an hunvreal da skwer. N'eo ket an hunvreal ar mod fallañ c'hoazh, rag kleñvedoù zo, kalz grevusoc'h. Er film-mañ e véw an den evel un den normal, pe dost. Gweled a ra ar re arall ive é vevañ eveltañ, é tiskutal o-hunan er ruioù. O-hunan ? pas, emaint é tiskutal gant unan bennag, mez unan hag a zo e penn arall an orjalenn. Piw a c'hell boud ar c'hengomzer-se : un den normal pe ur boud virtual evel an heni a za d'henn dihunañ e-kreiz an noz ? Ken tost ema ar vouezh a gomz doutañ douzh unan wirion ma c'hell Theodor soñjal eh eus ur vaouez é tiskutal gantañ, é komz anezhañ, evel ur wir gompagnunez, ur wir vignonez, ur wir bried. Tud zo a c'hoari evel-se gant "coached". Pa ne ya ket mad an traoù, pa ne ouiont ket gant pesort hent moned e pellgomzont d'ar "c'h/coach"-sen ha diouzhtu eh a gwell an traoù. Ur vouezh ha setu sovet ar boulom pe ar boufam. Arabad teurel ar gare war an dra-se. Gelliñ a ra sikour, e-pad ur prantad d'an nebeutañ. Mez tud evel c'hwi ha me eo ar g/coached, n'int ket mouezhioù hebkén. Ar pezh a zo dishañval mik a-zoc'h mouezh Theodor. Hag amañ ema an dañjer, pa n'hello ket mui an dud komz gant o voazined, komz gant an dud tro-dro, ha p'en em goutantint ag ur vouezh hebkén, ur vouezh ha setu toud, evel pa gomzehent douzh un ael pe douzh un tazmant. Amañ e vo evel evid peb tra : dimp-ni da choaz ar pezh a faota dimp. Da beb unan ahanimp da gemer an hent a santa boud an heni gwellañ, evitañ, mez ive evid an dud a zay da-heul, e vugale, da skwer. Chañch a ra ar bed, buannoc'h-buan, mez ataw e chom interesuz-braz ar vuhez, tre evel ar film-mañ... Jean-Claude Le Ruyet.20140509c.73C.