SIN-140411-NO GAZARAN.mp3 SIN-140411-NO GAZARAN.docx NO GAZARAN Un teulfilm sevenet gant : Doris Buttignol ha Carole Menduni (2014). Gant ur bern tud a beb sort, sitoaianed lambda, deputeed, ministred, prezidanted... Panem et circenses, da lâred eo, bara ha c'hoarioù. Setu penaoz e rae an impalaered roman evid kas o foblañs er mod ma karent ha ren trankil war ar vandennad bugale a oa o sujidi. Bara ha c'hoarioù. Blaise Pascal a gomze, heñv, ag an deverrañsoù, ur feson arall da brezeg a-zivoud ar memez afer. Netra nevez er bed, netra nevez edan an heol. Dle oa din komz deoc'h hiziw ag ar film leun a fent hag a zo The Grand Budapest Hotel. Gwir eo em eus c'hoarzhet douzh henn gweled. Ha vad a ra dimp c'hoarzhed. Ha vad a ra c'hoarzhed, zokén pa ne vez ket farsuz braz ar pezh a zegouezh en-dro dimp. Ne gomzin ket muioc'h deoc'h ag ar film-sen enta, rag un arall am eus gwelet ouzhpenn, pas ket ur film da zeverral mez ur film evid en em soñjal, ur film evid prederiañ un tammig. Komz a ra No gazaran ag ar gazoù a c'heller tennañ bremañ ag ar roc'hoù a zo dindan an douar. Bremañ, a-wael, ne vimp ket mui chalet gant an diouver a betrol a vez huchet dimp : kavet hon eus eouloù-douar arall, kavet hon eus gaz, n'eo ket gaz-chistr, an heni a achap pa vez divontet ur voutailhad pur-jus kuzhet a-dreñv an armener, mez gaz skilt, gaz de schiste e galleg, toud an dud o do komprenet. Ne oa ket kalz a dud er sal, naw den hebkén : n'eo ket gant filmoù a-sort-se e vo maget ar sinemaerion. Gwir eo n'eo ket sinema. Gwir eo n'eo ket an teulfilmoù sinema evel ar pezh a gomprenomp pa vez lâret ar ger-se. Moned d'ar sinema da weled un teulfilm ne blij ket kalz d'an den. Evid an teulfilmoù e vez trawalc'h gant an tele. Petramant emaint mad evid an dud e retred hag a ya niveruz da weled ar filmoù Connaissance du Monde. Er film No gazaran e vez gwelet tud éc'h esplegañ dimp pesort problemoù o deus gant an industri-se pa grog da doullañ en o douaroù. Amerikaned, Kanadianed. Gouied a ra ar re-se petra zo kont gant an toullañ-se, gant an torriñ a vez graet d'ar roc'h dindan o zreid. A-c'houde ouzhpenn deg vloaz bremañ o deus bet amzer da weled an dizalbadoù daet war kalite o buhezioù : kousïet o endro dezhe, saotret o dour nad eo ket mui mad da eved, ampouezonet an aer a analont... ha den ebed evid respont ag an distrujoù-se. Evid torriñ ar roc'h e ranker toullañ don da gentañ, 4000m liez, beteg kavoud ur gwiskad skilt. Goude-se, gant ur wask kreñv-kreñv, e vez boutet en toull dour ha produioù kimieg sañset aesaad an torriñ. Pa vez torret ar vein ec'h achap ar gazoù pe an eouloù (an ivloù) a oa prizoniet e-barzh a-c'houde milionoù a vloazioù. Mez ar produioù a oa bet lakaet en dour-se n'int ket chistr-per na chistr-avaloù, aez da gompren. Pe e chomont en douar, pe e yaont da gousïañ an dour dindan-douar, an dour a glaskomp da eved, evid hon doberoù pemdezieg. Ha kleñvedoù da-heul, bremañ dija ha muioc'h war an hirdermen kredabl. A-dreñv an afer-sen eh eus ur problem braz, a vez gwelet spisoc'h-spiz bremañ. Nawazh e klask an dud, an dud hag a vew war an douaroù-se ha sitoaianed arall ive, penaoz ober evid kavoud an diskloum. Un afer a zemokratiezh eo, na mui na mez. Pa sav un uzin bennag ur produ bennag e vez lakaet ar produ-se war ar marc'had. Goude-se e vez prenet pe ged gant ar brenerion, ar vevezerion, c'hwi ha me. Gwir a-walc'h eo e kaver produioù dañjeruz meur a wezh (magadurioù dañjeruz, c'hoarielloù dañjeruz, otoioù dañjeruz zokén, klevet hon eus oll komz ag an traoù-se er journalioù pe en tele). D'an dud da ziwall enta ha da chom heb prenañ ar produioù-se, sur int e vo kavet ur produ arall ha dizañjer war ar marc'had. Mez pa vez hanw ag ar gremm, da lâred eo ag an energiezh, ne c'hoariomp ket mui er memez porzh-skol. A-dreñv eh eus lobïoù arall kalz kreñvoc'h eged mestr fritur-sardrin ho karter, kalz kreñvoc'h eged patrom an embregenn alejañ nem viednamad a-gostez Montroulez, kreñvoc'h c'hoazh eged an uzin gweleioù-ospital a zo staliet er Morbihan. Ar c'hompagnunezhoù-petrol ha gaz, an embregennoù a ra war-dro ar gremm derc'hanel (pe nukleel), ar re mestr war an tredan, ar re-se o deus liammoù stank gant ar galloud politikel. Gant o froduioù n'eo ket libr ar sitoaianed evel gant ne vern pesort produ arall. Red mat eo d'an den prenañ esañs, prenañ gaz, ober gant an tredan evid toemmed e gafe ha poazhañ e aval'douar kloreg. Sellit pegen depangteg ema an Ukrain a-zoc'h ar Rusi evid he gaz. Ha kement arall gant ar Pologn. Arguzenn Poloniz zo, evid permetiñ toullañ da dennañ gaz-skilt, zo boud dizepant a-zoc'h ar Rusi. Mez, hervez ar film, ema Gazprom war renk evid roiñ dorn dezhe da gavoud ar gaz-se. Ha Gazprom, evel ma ouiomp, zo brasañ koñsorsiom rus war an dachenn-se. Toud an traoù-se a ziskouez boud pell a-zoc'himp. Mez diwallomp. Fardiñ war ar gaz-skilt, fardañ war ar petrol a vo aez tennañ emberr a-zindan ar pol nord, fardañ war an atom ouzhpenn, n'eo ket an traoù-sen an dazont, pa ya falloc'h-fall stad hon planedenn gant an efed-gwerdi, an effet de serre. Biskoazh ne oa ket bet gwelet tempestoù ken kreñv e Breizh ha pelloc'h c'hoazh eged er gouiañv-mañ, gant gwagennoù ken uhel é skoiñ war an aotoù. Panem et circenses, bara ha c'hoarioù. Mar chomomp d'ober kousk-mitin e vo diaez an dihun dimp, diaesoc'h c'hoazh. Kenavo ar c'hentañ tro... Jean-Claude Le Ruyet. 20140411b.68C.