12 YEARS A SLAVE [DAOUZEG VLOAZIAD UR SKLAV] Ur film sevenet gant : Steve MacQueen (II) (2014). Gant : Chiwetel Ejiofor, Michael Fassbender, Benedict Cumberbacht, Paul Dano, Lupita Nyong'o, Brad Pitt. Arabad kemmeskiñ Steve MacQueen II, an den en deus sevenet ar film-mañ, gant an aktor Steve MacQueen hon eus dalc'het soñj anezhañ marse evid e rol er film La Grande Evasion. Mez pell eo an amzer-se dija. Ar Steve MacQueen-mañ, an eil enta, a zo du ha savet en deus ur film kreñv diwar-benn ar sklavaj en Amerik, un nebeud bloaziadoù e-raog Brezel ar Sécession, da lâred eo Brezel an Digevrediñ. Diwar ur skrid bet savet gant an den e-hunan, Solomon Northup, ema bet savet ar film, ha santet e vez roud ur wirionez posubl en istoer kontet dimp. Dizoloiñ a raomp un Amerik daou benn dezhi dija : heni an nord, heni New-York da skwer, lec'h ma c'hell ar Re Zu bevañ evel ar Re Wenn, hag un Amerik arall, heni ar Sud, lec'h m'ema ar sklavaj ur realded terrubl c'hoazh. Ar pezh na ouiemp ket marse hag a zeskomp amañ, gouez d'ar film d'an nebeutañ, e oa sklavetaerion hag a làere morilhoned en Nord hag o c'hase d'ar Sud d'o gwerzhañ er planteizoù-kotoñ pe korz-sukr. Evel-se e tae, hag e-korf berrig amzer, un den libr ha koñsideret da voud ur sklav dihanw, heb kompren ar pezh a oa degouezhet gantañ. Ar pezh a oa degouezhet gant Solomon Northup, soner-violoñ donezonet mat, daet da voud par douzh ur loen pe dost, pe gwazh eged ur loen marse zokén, rag ne vez ket graet douzh ar loened ar pezh a vez graet douzh an nesañ meur a wezh. Ur film tàer eo, lod ag ar skenennoù diaez da añdur. Ravoltet e c'heller boud gant kement a fallentez, fallentez evid netra ouzhpenn-se, nemed plijadur tort ar mestr, pe terruploc'h marse c'hoazh, fallentez mevelion ar vistri. Un ugent vloaz bennag e-raog Brezel an Digevrediñ e oa rannet an Amerik etre an daou spered-se. Hag an daou spered-se a c'helle o daou boud savet diwar ar memez relijion, ar memez testenn-orin, hervez ar mod da lenn ar skridoù sakr. Lod a gavo un tamm dasson er bed a-vremañ, sur a-walc'h. Diskoueziñ a ra ar film penaoz e c'helle ar stourm eneb d'ar sklaverezh boud er prantad-se. Ne veze ket aez en em zisklaeriañ eneb d'ar sklaverezh er Sud neuze. Selled douzh ar Re Zu evel douzh tud ive a lakae meur a unan da fuloriñ ha da goll o skiant. Evid ar sklavelerion n'eo ket an arall ar memez boud evelte, setu diazez meur a vrezel ha meur a emzalc'h heniennel pe olleg divalaw ha mantruz. Interesuz eo gouied e ta ar ger sklav ag ar ger Slav, ger hag a dermen pobladoù kreiz-Europa, ar Slaved, a-gaoz ma oa bet bet dalc'het gwezharall gozh, gant ar C'hermaned, meur a Slav evel sklaved. Na gredomp ket ema ar sklavaj un dra diamzeret ! Lod a lâr ema ar labour hiziw-an-deiz furm vodern ar sklaverezh. Ha gouied a raomp e c'hell henn boud gwezhavez, beteg en hon bro-ni. Siwazh n'eo ket an c'hoant sujediñ an nesañ heni ar sklavelerion hebkén. N'en em ziskouez ket ar sklaverezh evel a-gent ataw, mez milionoù a dud a véw ha n'eo ket evel tud libr, tud istimet, tud evel an dud arall. Heb kontiñ ar pezh hon eus gwelet e-pad ar c'hantvloaziad tremenet, pa glaske lod n'eo ket sujediñ ar re arall mez kentoc'h o distruj oll. Soñjomp e Staline hag en e c'houlagoù siberian, en Nazied, e Kambodj Pol Pot, er Rwanda... Ur stourm braz eo enta, an heni a zo bet taolennet er film-mañ, ha n'eo ket ur stourm tremenet, mez ur gwir stourm a-hiziw, ha pell e pado c'hoazh, m'eus aon. Jean-Claude Le Ruyet.20140302d.64C.